خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه ۵ ژوئن (شانزدهم خرداد) در گزارشی به نقل از پنج منبع آگاه نوشت که مذاکرات گروه شبه‌نظامی حماس با رقیب دیرینه‌اش سازمان فتح، بیانگر آن است که حماس قصد دارد پس از پایان جنگ، همچنان نفوذش را در غزه حفظ کند.

بنا بر این گزارش، اگرچه اختلاف‌های عمیق میان این دو گروه فلسطینی سبب شده پیشرفت در مذاکرات آشتی میان آن‌ها محدود باشد، برگزاری نشست‌های مشترک نشانگر جاه‌طلبی‌های حماس برای دوران پس از جنگ غزه است.

به گفته مقام‌های دو طرف، مذاکرات بین حماس و سازمان فتح به رهبری محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، اواسط ماه ژوئن در چین برگزار خواهد شد. آن‌ها به‌تازگی دو دور مذاکرات آشتی دیگر را نیز دنبال کردند؛ یکی در چین و دیگری در روسیه.

نشست بعدی در بحبوحه تلاش‌های میانجی‌گران بین‌المللی برای دستیابی به یک توافق آتش‌بس برای پایان جنگ اسرائیل در غزه برگزار می‌شود که یکی از مهم‌ترین نکات آن مسئله «روز بعد» و در واقع نحوه اداره غزه پس از خروج سربازان اسرائیلی است.

حماس که بسیاری از کشورهای غربی آن را به‌عنوان یک گروه تروریستی شناخته‌اند، با حملات هفتم اکتبر به اسرائیل سبب آغاز جنگ غزه شد و اکنون چشم‌انداز بقای حماس به عنوان یک بازیگر سیاسی بانفوذ برای کشورهای غربی موضوعی حساس است.

در همین حال، به‌رغم تاکید بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل بر نابودی حماس، برخی ناظران بر این باورند که این گروه تحت حمایت جمهوری اسلامی پس از آتش‌بس به شکلی وجود خواهد داشت. این جنبش که شاخه‌ای از اخوان‌المسلمین است، دارای نفوذ عمیق و ریشه‌های ایدئولوژیک در جامعه فلسطین است.

یک منبع آگاه از گفت‌وگوهای داخلی حماس و فتح به رویترز گفت که دیدار رهبران سیاسی این گروه با مقام‌های سازمان فتح که کنترل فلسطین در کرانه باختری را در اختیار دارند، با هدف نقش داشتن در آینده پس از جنگ در سرزمین‌های فلسطینی انجام می‌گیرد.

این منبع تاکید کرد: «حماس که قبل از جنگ بر غزه حکومت می‌کرد، اکنون می‌داند که نمی‌تواند بخشی از دولت جدید به رسمیت شناخته‌شده نزد جامعه بین‌المللی در سرزمین‌های فلسطینی باشد.»

باسم نعیم، یک مقام ارشد حماس هم که مانند بسیاری از رهبران سیاسی این گروه در خارج از غزه فعالیت می‌کند و در دور قبلی مذاکرات چین شرکت کرده بود، در مصاحبه‌ای گفت: «ما در مورد مشارکت و وحدت سیاسی برای بازسازی تشکیلات فلسطین صحبت می‌کنیم.»

ایالات متحده و اتحادیه اروپا با هر گونه ایفای نقش حماس در اداره غزه پس از جنگ مخالف‌اند. با این حال، برخی مقام‌های آمریکایی به طور خصوصی، درباره اینکه اسرائیل بتواند این گروه را کاملا ریشه‌کن کند، ابراز تردید کرده‌اند

کشورهای غربی از این ایده که غزه پس از جنگ را تشکیلات خودگردان فلسطینی به رهبری عباس که خودمختاری محدودی بر بخش‌هایی از کرانه باختری دارد اداره کند، حمایت می‌کنند. تشکیلات خودگردان در سطح جهانی به عنوان نماینده فلسطینی‌ها شناخته شده و از ایالات متحده و اتحادیه اروپا کمک‌های امنیتی دریافت می‌کند.

سازمان فتح به رهبری محمود عباس و قبل از او یاسر عرفات، رهبر بلامنازع آرمان فلسطین برای چندین دهه تا زمان ظهور حماس، یک جنبش اسلام‌گرا بود. تشکیلات خودگردان تا سال ۲۰۰۷ غزه را هم اداره می‌کرد اما حماس یک سال پس از شکست دادن فتح در انتخابات پارلمانی، فتح را کلا از آن منطقه بیرون راند.

به نوشته رویترز، گفت‌وگو با پنج منبع آگاه حاکی از آن است که با وجود مذاکرات میان حماس و فتح، دشمنی و اختلاف‌نظر این دو جناح‌ به این معنا است که احتمال دستیابی به توافق برای اتحاد مجدد به منظور اداره سرزمین‌های فلسطینی کم است. این گروه‌ها دیدگاه‌های عمیقا متفاوتی دارند؛ فتح به مذاکره با اسرائیل برای ایجاد یک کشور مستقل متعهد است، در حالی که حماس از مبارزات مسلحانه حمایت می‌کند و اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد.

فاصله میان این دو گروه در اجلاس سران کشورهای عربی در ماه مه بیش از پیش آشکار شد؛ زمانی که محمود عباس حماس را متهم کرد که با حمله هفتم اکتبر به اسرائیل برای نابودی غزه «بهانه‌های بیشتری» داده است. در مقابل، حماس که این اظهارات را «مایه تاسف» خواند و هفتم اکتبر را «لحظه‌ای حیاتی در مبارزات فلسطینی‌ها» توصیف کرد.

منشور تاسیس حماس در سال ۱۹۸۸ بر نابودی اسرائیل تاکید دارد. با این حال در سال ۲۰۱۷، حماس اعلام کرد که با تشکیل کشور فلسطینی انتقالی در مرزهای قبل از جنگ ۱۹۶۷ موافق اما با به رسمیت شناختن حق موجودیت اسرائیل مخالف است. حماس از زمان شروع جنگ غزه نیز این موضع را تکرار کرده است.

به نوشته رویترز، یک مقام آگاه که با شروط فتح در مذاکرات چین آشنا است، گفت که از حماس خواسته می‌شود نقش سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) را به عنوان تنها نماینده قانونی فلسطینیان به رسمیت بشناسد و به توافق‌هایی که ساف امضا کرده است، متعهد باشد. از جمله این توافق‌ها، توافقنامه اسلو است که ۳۰ سال پیش امضا شد و بر اساس آن، سازمان آزادی‌بخش فلسطین اسرائیل را به رسمیت شناخت؛ آنچه حماس به‌شدت با آن مخالف است.

غسان خطیب، مدرس دانشگاه بیرزیت در کرانه باختری، می‌گوید که حماس تنها به مصالحه بر اساس شرایط خودش، علاقه‌مند است. به گفته این کارشناس، حماس قصد دارد سیاست، دستگاه امنیتی و ایدئولوژی‌اش را حفظ کند؛ موضوعی که خطر فرو بردن ساف در انزوای بین‌المللی را به دنبال خواهد داشت.

پیش‌تر نیز تال هاینریش، سخنگوی دولت اسرائیل، گفته بود که تمایل تشکیلات خودگردان فلسطینی برای همکاری با حماس «مایه تاسف» است.

مذاکرات میان این دو گروه در حالی انجام می‌شود که نتایج یک نظرسنجی در ماه مارس در کرانه باختری و غزه، نشان داد که حماس نسبت به فتح از حمایت بیشتری برخوردار است و از قبل از جنگ محبوب‌تر شده است.

 اشرف ابو الهول، سردبیر روزنامه دولتی مصرالاهرام و متخصص در امور فلسطین، در این زمینه می‌گوید که حماس بیش از فتح به این معامله علاقه‌مند است، زیرا آشتی می‌تواند به این سازمان خسته از جنگ مجالی برای بازسازی بدهد. برخی کارشناسان هم معتقدند این فرصت می‌تواند به مثابه یک «مرحله انتقالی» باشد که به حماس اجازه می‌دهد دوباره به‌آرامی مسلح شود.